NASZA MAŁA OJCZYZNA. Fundator Zakładu Wychowawczego i kościoła w Strudze

Fundator Zakładu Wychowawczego i kościoła w Strudze

OPUBLIKOWANO 13 PAŹDZIERNIKA 2018 [DATA]

W Markach-Strudze Księża Michalici rozpoczęli swoje apostolstwo i działalność przed II wojną światową od pracy z młodzieżą. Dziś znajdują się tu:  Dom Generalny Zgromadzenia, redakcja czasopisma Któż jak Bóg oraz pisma parafialnego Niepokonany, wydawnictwo Michalineum,  Szkoły Katolickie oraz parafia. Swoją obecność w tym szczególnym dla siebie miejscu zawdzięczają michalici wyjątkowemu człowiekowi – KS. ANTONIEMU POŁAWSKIEMU, kapłanowi posługującemu przez lata Polonii w Ameryce.

Curriculum vitae

Ks. Kanonik Antoni Poławski, syn Wojciecha i Łucji, ur. 1871 r. w miejscowości Szczaworyż mała miejscowość leżąca przy trasie z Buska Zdroju do Tarnowa). Jego ojciec był rządcą w majątkach dwor­skich i mieszkał tam, gdzie był zatrudniony. Antoni uczył się więc w szkółkach dworskich. W ostatnim dziesięcioleciu XIX w. wyjechał za granicę. Początkowo przebywał we Włoszech u księży salezjanów. Następnie udał się do Kanady, gdzie ukończył seminarium i otrzymał święcenia kapłańskie. Pięć lat pracował wśród tamtejszej Polonii. Ze względu na zły stan zdrowia, przeniósł się do USA, gdzie początkowo pełnił obowiązki wikarego, a potem proboszcza w Clinton Mass. Tam wybudował plebanię i Polską Szkołę Parafialną. Pył też człon­kiem Zarządu Zjednoczenia Kapłanów Polskich w USA.

Pracując 25 lat wśród Polonii w Ameryce, ks. Poławski spoty­kał się z wychowankami — uczniami ks. Bronisława Markiewicza, którzy zaimponowali mu swoją postawą. To było powodem przyby­cia ks. Poławskiego do Polski w 1926 r. Zatrzymał się u ks. Bar­tłomieja Sławińskiego, dyrektora naszego zakładu wychowawczego w Krakowie przy ul. Karmelickiej 66. Następnie zamieszkał u sióstr Rodziny w Warszawie.

W 1927 roku zakupił teren pocegielniany w Strudze, gdzie założył placówkę wychowawczą dla dzieci i młodzieży. Zmarł nagle 19 października 1943 roku będąc w gościnie u swojego znajomego księdza w Ameryce.

Fundator Zakładu Wychowawczego i kościoła w Strudze

18 czerwca 1927 roku ks. Antoni Poławski (1871-1943) po powrocie do Polski kupuje kilkadziesiąt hektarów gruntu znajdującego się na terenie osad Maciołki, Karczemna Struga i Grafit. Teren wraz z nabytymi wówczas nieruchomościami przekaże testamentalnie w 1928 r. Księżom Michalitom.

Ks. Antoni był człowiekiem przekonanym, że najlepszą inwestycją jest dobre przygotowanie do życia oraz  wychowanie w duchu chrześcijańskim dzieci i młodzieży zgromadzone fundusze oszczędnościowe ulokował w kraju rodzinnym w fundację charytatywną – zakład wychowawczy dla osieroconej młodzieży męskiej. 14 października 1927 r. przybyło do niego pierwszych 15 chłopców. Początkowo zajmowały się nimi Siostry Rodziny Maryi. W 1936 r. całkowitą opiekę nad zakładem przejęli Księża Michalici.

Fundator zadbał, ażeby powstający Zakład Wychowawczy w Strudze był jednostką maksymalnie samodzielną także od względem infrastruktury technicznej z własną wieżą ciśnień z wodociągami i elektrownią. W Zakładzie był więc młyn gospodarczy, sanitariaty i szpitalik. Warsztaty szkoleniowe zapełnił parkiem maszynowym, a w Gimnazjum Mechanicznym zatrudnił wysoko kwalifikowaną kadrę inżynieryjno – techniczną.

Jako kapłan wreszcie uznał za niezbędne wybudowanie dla Strugi oddzielnego kościoła, gdyż  parafia katolicka w Markach, do której przed wojną należeli mieszkańcy Strugi, oddalona była 6 km od miejsca zamieszkania. Uroczyste poświęcenie kościoła przez prymasa Polski, ks. Kardynała Aleksandra Kakowskiego odbyło się 8 listopada 1931 roku. Dwadzieścia jeden lat później, już po II wojnie światowej, która także na Zakładzie w  Strudze wycisnęła swoje piętno, została powołana do istnienia w Strudze samodzielna parafia. (zob. https://marki.michalici.pl/kosciol-i-parafia-p-w-sw-andrzeja-boboli-w-markach-strudze-1/ )

Zasługą fundatora Strugi  ks. Antoniego Połaskiego jest i to, że placówka michalicka jego fundacji: warsztaty rzemieślnicze i szkoła zawodowa – służyła całej okolicy, skąd wyszło wielu dobrze wykształconych absolwentów z kwalifikacjami promującymi zatrudnienie w wielu warszawskich przedsiębiorstwach – pisał w swoim artykule p. Antoni Widomski https://www.marki.net.pl/ulica-ksiedza-antoniego-polaskiego-1871-1943-1066

Placówka ks. Antoniego Połaskiego odegrała dużą rolę w zakresie oddziaływania patriotycznego na środowisko mieszkańców Marek i okolicy. Działały przy niej organizacje młodzieżowe: Drużyny Sokole, ZHP, orkiestra dęta, teatr amatorski itp., a w okresie okupacji niemieckiej – konspiracyjny ruch oporu Armii Krajowej. To wszystko było do dyspozycji mieszkańców, którzy chcieli i mogli w tym uczestniczyć w duchu obywatelskiego patriotyzmu.

W uznaniu zasług Księdza Fundatora dla społeczności lokalnej  Rady Miasta Marki nadała jednej ze mareckich ulic nazwę ks. Antoniego Poławskiego.

Pamiątkowa Tablica

W kościele parafialnym wdzięczni księża michalici ufundowali tablicę, która umieszczono przy wejściu do kościoła (po lewej stronie). Tablica jest  wykonana z czarnego marmuru z wmurowanym zdjęciem fundatora. Na tablicy zaś widnieje napis: „ Fundatorowi zakładu wychowawczego dla sierot, kościoła pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli, Ks. Kan. Antoniemu Poławskiemu (1871—1943) , który powyższą fundację przekazał Zgromadzeniu Św. Michała Archanioła w roku 1936. Wdzięczni księża Michalici. Struga 1977 r”.

Krzysztof Pelc CSMA

Podczas redakcji tego tekstu korzystałem z następujących artykułów:
Teksty ze Wspólnoty Michael nr 3 (92), Kraków 2002;
Antoni Widomski, Ulica Księdza Antoniego Połaskiego (1871-1943), https://www.marki.net.pl/;
Wojciech Świątkiewicz, Niedziela, Edycja warszawska (st.) 28/2005.